2024 yılı, Türkiye ekonomisi için enflasyonun derinden hissedildiği bir dönem oldu. Konut sigortasından üniversite eğitimine, birçok alanda fiyatlar tarihi zirveleri gördü. TÜİK’in açıkladığı veriler, gıda harcamalarının düşük gelir gruplarını daha fazla etkilediğini, ulaştırma giderlerinin ise yüksek gelir grupları için daha büyük bir yük oluşturduğunu gösteriyor. Patates ve bebek giyim gibi birkaç ürünün fiyatı düşse de, genel enflasyonist baskı dar gelirli vatandaşları zorluyor.
Hissedilen enflasyon, vatandaşların gelir düzeyine ve tüketim alışkanlıklarına göre önemli farklılıklar göstermektedir. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, düşük gelirli bireylerin bütçelerindeki gıda harcamalarının oranı yüzde 36,6 iken, bu oran yüksek gelir grubunda yüzde 14,5’e kadar düşmektedir. Bu durum, gıda fiyatlarındaki artışın dar gelirli vatandaşlar üzerindeki etkisini artırmaktadır.
Diğer yandan, ulaştırma harcamalarında tersi bir tablo ortaya çıkmıştır. Yüksek gelir grubundaki bireylerin ulaştırma harcamaları bütçelerinin yüzde 28,3’ünü oluştururken, düşük gelir grubunda bu oran yüzde 8,8 seviyesinde kalmaktadır. Araç sahiplerinin yakıt fiyatlarındaki artıştan daha fazla etkilenmesi, bu farklılığın temel nedenlerinden biridir.
2024 Yılı Enflasyonunda Neler Yaşandı?
Merkez Bankası’nın 2024 enflasyon tahmini yüzde 44 iken, gerçekleşen oran Kasım 2024 itibariyle yüzde 47,09 olarak kaydedildi. Bu dönemde, genel Tükeçi Fiyat Endeksi (TÜFE) artışı yüzde 43 seviyesinde oldu. En yüksek artış, yüzde 92 oranıyla eğitim harcamalarında yaşanırken, konut, su, elektrik ve doğal gaz giderleri yüzde 66 oranında artış gösterdi.
Ulaştırma ve haberleşme harcamalarında ise yüzde 26 ve yüzde 32 oranlarıyla genel enflasyonun altında bir artış gözlendi. Bu tablo, hissedilen enflasyonun tüketim kalemlerine göre çeşitlilik gösterdiğini ortaya koydu.
Konut Sigortası Zam Şampiyonu Oldu
2024 yılında fiyat artışında liderlik, yüzde 151 oranıyla konut sigortasına ait oldu. Onu, yüzde 108’lik artışla üniversite eğitimi ve yüzde 100 oranıyla kiralar izledi. Kira artışlarının yasal sınırlamalara rağmen yüzde 132’ye ulaşması, konut piyasasındaki dengesizliklerin devam ettiğini gösterdi.
Diğer dikkat çeken artışlar, çocuk bakım hizmetleri, doğal gaz abonelik üretleri ve ev içi hizmetlerde yüzde 80 ile 96 arasında yaşandı. Erkek kuaför hizmetleri ve çikolata gibi kalemlerde ise fiyatlar yüzde 66-79 bandında arttı.
Patates ve Bebek Giyimde Fiyat Düşüşü
Genel enflasyonist baskıya rağmen, 2024 yılında fiyatı düşen iki ürün patates ve bebek giyim oldu. Patates fiyatı yüzde 21 oranında düşerken, bebek giyimdeki gerileme yüzde 9 olarak gerçekleşti. Bu düşüşler, genel tüketici harcamalarında az da olsa rahatlama sağlayan nadir istisnalar arasında yer aldı.
2024 yılı, özellikle temel tüketim ve konut harcamalarında yüksek enflasyonist baskıların hissedildiği bir yıl olarak kayıtlara geçti. Gelir grupları arasındaki farklılıklar, hissedilen enflasyon üzerindeki etkisini sürdürmeye devam ediyor.
