2024 yılının başlarında yaşanan yoğun soğuk hava dalgaları, Türkiye genelinde meyve üreticilerine ağır bir darbe vurdu. Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Zirai Don Olayını Araştırma Komisyonu’nda açıklanan verilere göre, yaklaşık 7 milyon ton meyve ürünü don felaketinden etkilendi. 28 milyon tonluk meyve üretimi beklentisi, bu felaket sonrası 21 milyon tona kadar düşebilir. Uzmanlar, iklim değişikliğinin tarım üzerindeki etkilerinin yalnızca bu yılla sınırlı kalmayacağını, gelecek yıllara da taşınacağını belirtiyor.
Kayısı Üreticisinin Kabusu
Zararın en yoğun hissedildiği ürünlerin başında kayısı geliyor. Malatya'da kayısı üreticileri, neredeyse son yılların en ağır kaybını yaşadı. Malatya Ticaret Borsası Başkanı Ramazan Özcan, Türkiye’nin yaş kayısı üretiminde dünya genelinde yüzde 20’lik paya sahip olduğunu hatırlattı. Ancak bu yıl 170 bin ton olarak beklenen rekoltenin 70 bin tona kadar gerilediğini açıkladı. Özcan’a göre, don olayları yalnızca bu sezonu değil, gelecek yılki verimi de tehlikeye atıyor.
Üzümde Don Darbesi
Manisa da zarardan nasibini alan illerden biri oldu. Manisa Ticaret Borsası Başkanı Sadık Özkasap, sezon başında üzüm rekoltesinin 300 bin ton olmasının öngörüldüğünü, ancak üst üste yaşanan iki don olayının bu rakamı 125-150 bin ton seviyelerine düşürdüğünü belirtti. Özkasap, bağların gördüğü zararın bölgesel olarak farklılık gösterse de, genel manzarada üreticinin kaygı verici bir tabloyla karşı karşıya olduğunu söyledi.
Üretici Yalnız Bırakılmamalı
Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Baki Remzi Suiçmez ise, üreticilerin hem teknik hem de finansal olarak desteklenmesi gerektiğini ifade etti. Budama, sulama, gübreleme gibi uygulamaların zamanında ve doğru yöntemlerle yapılmasının önemini vurgulayan Suiçmez, özellikle küçük ve orta ölçekli çiftçilerin büyük risk altında olduğunu belirtti. Üreticiye yönelik kredi faizlerinin ertelenmesi ve girdi maliyetlerinin düşürülmesi gerektiğini dile getirdi.
Bilimden Çözüm: Teknolojik Önlemler
Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi’nden Prof. Dr. Onur Saraçoğlu, zirai donlara karşı teknolojik müdahalelerin yaygınlaştırılması gerektiğini ifade etti. Sisleme, dumanlama ve yağmurlama sistemlerinin yanı sıra seyyar örtüleme yöntemlerinin de etkili bir koruma sağladığını belirten Saraçoğlu, örtü altı meyveciliğin uzun vadede çözüm olabileceğini söyledi. Saraçoğlu’na göre, iklim krizine karşı bilim temelli çözümler artık ertelenemez.
