Günlük yaşamda sıradan bir detay gibi görünen market fişleri, uzmanlara göre sağlığımız açısından ciddi riskler barındırıyor. Özellikle termal kâğıttan üretilen fişlerin içerdiği kimyasalların, sadece birkaç saniyelik cilt temasıyla bile vücuda geçebileceği belirtiliyor. New York Üniversitesi Langone Sağlık Merkezi’nden Prof. Dr. Leonardo Trasande, bu fişlerin parlak yüzeylerinin ardında ciddi bir toksik tehlike gizlendiğini vurguluyor.
Trasande, bu tür fişlerin üzerindeki plastik bazlı kaplamaların cilt yoluyla emilebilen bisfenol-A (BPA) ve bisfenol-S (BPS) gibi kimyasallar taşıdığını ifade ediyor. Bu maddelerin, hormon sistemi üzerinde bozucu etkiler yaratabileceği, kalp hastalıkları, kısırlık ve bazı kanser türleriyle bağlantılı olabileceği yönünde uyarılarda bulunuyor.
10 Saniyelik Temas Yeterli
2024 yılında ABD merkezli Çevre Sağlığı Merkezi tarafından yürütülen bir araştırma, konunun ciddiyetini ortaya koydu. Büyük zincir marketlerden alınan 32 farklı fiş üzerinde yapılan incelemede, yalnızca 10 saniyelik temasın insan sağlığı açısından yasal uyarı gerektirecek düzeyde kimyasal geçişine neden olduğu belirlendi. Özellikle Kaliforniya eyalet yasaları, bu tür maruziyetleri “üreme sağlığına zararlı” kategorisinde değerlendiriyor.
Avrupa Birliği ise BPS kullanımını gıda ambalajlarında yasaklayarak bu konuda somut adımlar attı. Ancak termal fişlerin hâlâ yaygın olarak kullanılıyor olması, tehlikenin devam ettiğini gösteriyor.
Mikroplastikler Her Yerde
Tehlike yalnızca kimyasal madde geçişiyle sınırlı değil. Fişlerde kullanılan plastik kaplamaların zamanla parçalanarak mikro ve nano plastiklere dönüştüğü ve bu parçacıkların beyin, damarlar ve sindirim sistemi dahil olmak üzere birçok organda biriktiği ifade ediliyor. Uzun vadede bu parçacıkların, iltihaplanmadan kansere, kalp rahatsızlıklarından doğurganlık problemlerine kadar pek çok soruna yol açabileceği belirtiliyor.
Dijital Fişlere Geçiş Şart
Prof. Dr. Trasande, bu riskler karşısında bireylerin alabileceği basit ama etkili önlemler olduğunu hatırlatıyor. Termal fişleri mümkün olduğunca ellememek, alışverişlerde e-posta, SMS ya da mobil uygulama üzerinden dijital fişleri tercih etmek önemli bir koruma yöntemi. Ancak uzman, esas çözümün plastik üretiminin küresel çapta sınırlandırılmasında yattığını vurguluyor.
Birleşmiş Milletler Çevre Programı’nın verilerine göre, mevcut üretim politikaları devam ederse plastik üretimi 2060 yılına kadar üç katına çıkacak. Bu gidişata dur demek amacıyla, küresel bir plastik anlaşması için yeniden müzakerelere başlanması bekleniyor.
