Teknolojinin hızla gelişmesiyle birlikte, ekran başında geçirilen süre her geçen gün artıyor. Ancak uzmanlar, dijital cihazların yoğun kullanımının sadece gözleri değil; hormonlar, uyku düzeni, bağışıklık sistemi ve zihinsel işlevler üzerinde de ciddi etkiler yaratabileceğini belirtiyor. Biruni Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Anabilim Dalı'ndan Dr. Öğr. Üyesi Tarık Mecit, bu konuya dikkat çekerek dijital yorgunluğun neden olduğu tehlikeleri sıraladı.
Dijital Yorgunluk ve Zihinsel Etkiler
Dr. Mecit, dijital yorgunluğun, prefrontal korteksin aşırı uyarılmasıyla dikkat dağınıklığı, zihinsel bulanıklık ve karar alma güçlüklerine yol açabileceğini vurguladı. Özellikle gençlerde daha sık görülen bu durum, bilişsel işlevleri olumsuz yönde etkileyebilir. Ergenlik döneminde ekran süresinin uzun olması, nöroplastisiteyi olumsuz etkileyerek kalıcı dikkat eksikliklerine yol açabilir. Ayrıca, sosyal medya ve oyunların öğrenmeyi yüzeyselleştirip belleği zayıflatabileceği de uzmanlar tarafından ifade ediliyor.
Fiziksel Etkiler: Göz Kuruluğu ve Uyku Sorunları
Uzun süreli ekran kullanımı, göz kuruluğu, kas spazmları, baş ağrısı ve mide bulantısı gibi fiziksel şikayetlere de neden olabiliyor. Dr. Mecit, özellikle gece ekran maruziyetinin melatonin üretimini baskılayarak uyku düzenini bozduğunu belirtti. Melatonin hormonu, uyku düzenini sağlamak için kritik bir rol oynar, ancak dijital cihazlar nedeniyle üretimi engellenebilir. Bu da, hafıza, uyku kalitesi ve bağışıklık sistemi üzerinde bozulmalara yol açar.
Stres ve Anksiyete: Dijital Yorgunluk Vücudu Zorluyor
Yoğun dijital maruziyet, vücudun stres yanıt sistemi olan HPA aksını sürekli devreye sokar. Dr. Mecit, bu durumun kronik stres, kaygı ve motivasyon kaybı gibi sorunlara neden olabileceğini ifade etti. Dijital cihazlar, insan beynini aşırı uyararak stres seviyelerini artırabilir. Bu durum uzun vadede anksiyete bozukluklarına yol açabilir.
Dijital Detoks ile Sağlık Kazanılabilir
Dr. Tarık Mecit, dijital yorgunlukla başa çıkmak için düzenli dijital detoks öneriyor. Bu, ekran başında geçirilen süreyi azaltmak ve dijital cihazlardan uzaklaşarak zihinsel ve fiziksel sağlığı desteklemek anlamına geliyor. Nefes egzersizleri yapmak, doğada vakit geçirmek ve 20-20-20 kuralını uygulamak, hem göz sağlığını hem de zihinsel dengeyi korumak için etkili yöntemler arasında yer alıyor.
